Wie kent het niet – je hoort een lied of iemand zegt iets, en je verstaat iets compleet anders. Een bekend voorbeeld is een regel van Bob Dylan. Anders dan veel mensen denken zingt hij niet “The ants are my friends, they’re blowing in the wind”, maar “The answer, my friend, is blowing in the wind”.
Als je iets niet goed kunt verstaan, zoeken de hersenen altijd iets dat wel op de een of andere manier klopt. Dit verschijnsel wordt “Mondegreen” genoemd, en het dankt zijn naam aan een regel uit het Schotse gedicht “The Bonny Earl of Murray”. De eerste strofe eindigt met “They have slain the Earl of Murray / and they laid him on the green.” De Amerikaanse schrijfster Sylvia Wright verstond als kind: “They have slain the Earl of Murray / and the Lady Mondegreen”.
Kerk- en kerstliederen zijn vanwege het vaak ouderwets taalgebruik uitermate geschikt voor Mondegreens en dus heb ik – passend bij de tijd van het jaar – een paar opgezocht. We kunnen een glimlach zeker goed gebruiken.
Een bekend voorbeeld is het Nederlandse kerstlied “Nu zyt wellekome”, waar iemand in plaats van “Hij komt van alzo hoge en al zo veer” verstaat: “…zo ongeveer”. Of “Midden in de winternacht ging de HEMA open” in plaats van “… ging de hemel open”.
Ook bij Engelse Christmas Carols wordt het een en ander verkeerd begrepen, zoals in het liedje “Away in a manger” de regel “The cattle are lowing”, die weleens gehoord wordt als “The cattle are lonely”. Of “Deck the halls with boughs of holly” wordt dan “Deck the halls with Buddy Holly”. En zo wordt “God rest ye, merry gentlemen” ook “Get dressed, ye merry gentlemen”. Mijn favoriete Engelse Mondegreen is “The first Noel, the angel did say, was to frighten poor shepherds in fields as they lay” in plaats van “certain poor shepherds”. Helemaal logisch, de engel vertelt ze immers pas later, dat ze niet bang hoeven te zijn.
In de Duitse taal heb je ze natuurlijk ook. Een voorbeeld waar ik al eerder over verteld heb is de “Owie” in “Stille Nacht”: Het is ook leuker, zich een lachende Owie bij de krib voor te stellen als je zingt: “Gottes Sohn, oh wie lacht Lieb aus deinem göttlichen Mund”. En in “Alle Jahre wieder” begint het kindje Jezus zelfs aan de grote schoonmaak, als je hoort “Kehrt mit seinem Besen ein in jedes Haus” in plaats van “Kehrt mit seinem Segen …”.
Ook als je een taal niet (goed) kent proberen die hersenen er iets van te maken. Zo verwordt dan “Gloria in excelsis deo” tot “Gloria, in de cel zit Theo”. Onlangs werd er bij een koorrepetitie “Transeamus” ingestudeerd en de regel “Mariam et Joseph” werd gauw als “Maria met Joseph” gezongen, wat zeker niet verkeerd is.
Kennen jullie nog meer Mondegreens, al dan niet in kerstliedjes? Laat ze dan in de commentaren achter.
Ook al leven we nog steeds in merkwaardige tijden, zo wens ik toch iedereen fijne feestdagen, een goede jaarwisseling en een goed, gelukkig en gezond 2022. Maak er iets moois van.
Geraadpleegde bronnen:
Artikel van Kees van der Zwan in “Onze taal:” https://onzetaal.nl/uploads/editor/0504mondegreens.pdf
Kiss this guy – the archive over misherad lyrics: http://www.kissthisguy.com/
Wikipedia, Mondegreen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Mondegreen
Weihnachtslieder-Verhörer: https://www.welt.de/icon/partnerschaft/article159872730/Oh-Tannenbaum-wie-grinsen-Deine-Blaetter.html
Christmas Carol Mondegreens: https://www.snopes.com/fact-check/the-red-and-the-mondegreen/
Petra's taal- en cultuurblog 